Het gebruik van een mobiel op de fiets: wat zijn de regels en risico’s?

Door: Lisa Fluit
Leestijd: 4 minuten

Fietsen en bellen, of zelfs appen. Het lijkt zo onschuldig; gewoon een onderdeel van het dagelijks leven. U bent onderweg naar uw bestemming en besluit snel een berichtje te sturen of een telefoongesprek te voeren. Maar het gebruik van een mobiel tijdens het fietsen brengt aanzienlijke risico’s met zich mee, zowel voor uzelf als voor andere verkeersdeelnemers. Sinds een paar jaar is er een expliciet verbod op het gebruik van mobiele telefoons op de fiets en de Nederlandse wetgever heeft hier strenge regels aan verbonden.

In deze blog duiken we in de juridische aspecten van het gebruik van een mobiel op de fiets en wat dit voor u als fietser betekent. We gaan daarbij in op de wetgeving, handhaving en de mogelijke consequenties bij overtreding.

Het verbod op het gebruik van een mobiel op de fiets

Sinds 1 juli 2019 is het in Nederland verboden om een mobiel of ander elektronisch apparaat vast te houden tijdens het fietsen. Dit verbod is vastgelegd in artikel 61a van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990) en verbod geldt niet alleen voor mobiele telefoons, maar ook voor andere elektronische apparaten zoals navigatiesystemen en muziekspelers.

De reden voor het verbod is simpel: afleiding in het verkeer kan levensgevaarlijke situaties veroorzaken. Het gebruik van een mobiele telefoon tijdens het fietsen leidt de aandacht van de fietser af van de weg en het verkeer en dat vergroot het risico op ongelukken aanzienlijk. Uit onderzoek van de SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) blijkt dat afleiding door het gebruik van een telefoon in het verkeer een belangrijke oorzaak is van ongevallen onder fietsers.

Wat houdt het verbod precies in?

Het verbod in artikel 61a RVV 1990 richt zich op het vasthouden van een mobiel elektronisch apparaat tijdens het fietsen. Dat betekent dat u geen apparaat mag bedienen of vasthouden terwijl u fietst; zelfs niet voor een korte handeling zoals het aannemen van een telefoontje of het lezen van een bericht. Handsfree bellen is wel toegestaan, mits u het apparaat niet in uw hand houdt.

U kunt bijvoorbeeld een telefoon in een houder op uw stuur plaatsen of gebruikmaken van oortjes met een microfoon.

Het vasthouden van het apparaat is de kern van het verbod. Zolang u uw mobiele telefoon handsfree bedient, handelt u in overeenstemming met de wet. Dit onderscheid is van belang voor de handhaving, omdat politieagenten specifiek letten op fietsers die een apparaat in hun hand hebben.

Boete voor het gebruik van een mobiel op de fiets

Overtreding van het verbod kan leiden tot een boete van € 150,-  (bedrag 2024). Deze boete is in lijn met de boetes voor het gebruik van mobiele telefoons door bestuurders van motorvoertuigen. Dit benadrukt hoe serieus de wetgever het gevaar van afleiding op de fiets neemt. Hoewel het risico op letsel in een auto anders is dan op de fiets, hebben beide situaties gemeen dat afleiding door mobiele telefoons tot gevaarlijke situaties kan leiden.

Bovendien kan de boete worden verhoogd als blijkt dat de fietser niet alleen gevaarlijk handelde door het gebruik van een telefoon, maar ook andere verkeersregels overtrad, zoals het rijden door rood licht of het negeren van voorrangsregels.

De gevolgen bij een ongeval

Het gebruik van een mobiel op de fiets kan ook gevolgen hebben voor de aansprakelijkheid bij een ongeval. Hoewel fietsers in het kader van artikel 185 van de Wegenverkeerswet 1994 (WVW) meestal beschermd zijn tegen gemotoriseerd verkeer, kan eigen schuld van de fietser, zoals het gebruik van een telefoon, leiden tot vermindering van de schadevergoeding.

Artikel 6:101 van het Burgerlijk Wetboek (BW) bepaalt dat wanneer een fietser zelf mede verantwoordelijk is voor het ontstaan van een ongeval, de schadevergoeding verminderd kan worden. Dit wordt ‘eigen schuld’ genoemd. Als u bijvoorbeeld door een auto wordt aangereden terwijl u uw telefoon vasthoudt en daardoor niet oplette, kan de rechter beslissen dat de aansprakelijkheid van de automobilist wordt verminderd omdat u zelf een bijdrage leverde aan het ontstaan van het ongeval.

Is handsfree bellen een veilig alternatief?

Zoals hier boven al aangegeven is handsfree bellen wel toegestaan. Daarmee lijkt het een veilig alternatief, maar het is belangrijk te beseffen dat ook handsfree bellen of het gebruik van een navigatiesysteem afleiding kan veroorzaken. Uit onderzoek blijkt dat zelfs wanneer de handen vrij zijn, de geest nog steeds afgeleid kan worden door een gesprek of het volgen van instructies via een apparaat. Dit kan leiden tot vertraging in reactietijden en verminderde aandacht voor het verkeer om u heen.

In sommige situaties, bijvoorbeeld bij druk verkeer of slecht zicht, kan het beter zijn om uw aandacht volledig op de weg te richten en zelfs handsfree bellen te vermijden. Als u toch uw telefoon moet gebruiken, is het verstandig om even te stoppen op een veilige plek om uw telefoontje of bericht af te handelen.

Handhaving van het verbod

De handhaving van het verbod op het gebruik van een mobiel op de fiets is in handen van de politie. De laatste jaren zijn er extra controles gehouden om fietsers te wijzen op het gevaar van afleiding en om overtreders te beboeten. Tijdens deze controles wordt specifiek gekeken naar fietsers die hun telefoon of andere apparaten in hun hand houden.

Daarnaast zijn er bewustwordingscampagnes opgezet, zoals de Mono-campagne van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Deze campagne richt zich op het verminderen van afleiding in het verkeer, zowel onder automobilisten als fietsers. Door mensen bewust te maken van de gevaren van telefoongebruik in het verkeer, hoopt de overheid het aantal verkeersslachtoffers terug te dringen.

Conclusie: mobieltjes en verkeer vormen geen goede combinatie

Veilig fietsen begint bij volledige aandacht voor de weg! Het gebruik van een mobiel op de fiets is niet zonder reden verboden. Afleiding door telefoongebruik in het verkeer kan leiden tot ernstige ongelukken, waarvoor fietsers vaak kwetsbaarder zijn dan gemotoriseerde weggebruikers.

Naast de boete kan het gebruik van een telefoon tijdens een ongeval leiden tot vermindering van de schadevergoeding door eigen schuld. Het is daarom belangrijk om altijd bewust en veilig te fietsen en uw mobiele telefoon enkel handsfree te gebruiken, of beter nog, helemaal niet te gebruiken tijdens het fietsen.

Mocht u betrokken raken bij een ongeval waarbij het gebruik van een mobiel een rol speelt, dan is het verstandig om juridisch advies in te winnen over uw rechten en plichten.